e hënë, mars 20, 2006

Arratisja, misioni dhe vrasja e oficerit të sigurimit “Furtuna”


Mark Dodani

Loja e sigurimit të shtetitParadoksi, lufta që vuri përballë babë e birOficeri i sigurimit të shtetit, Pal Mëlyshi, me bindje të plotë te komunizmi, ndonëse nga një familje e njohur nacionaliste, i pajisur me instruksione të sakta nga Mehmet Shehu e Kadri Hazbiu, merr përsipër infiltrimin në grupimin e armatosur që vepronte maleve të veriut në përpjekje për të diktuar ndryshimin e kursit politik të Shqipërisë së pasluftës së Dytë Botërore. Për arsye të prejardhjes familjare, por dhe për faktin se në atë grupim ishte edhe i ati, vëllai e xhaxhai i tij, të arratisur kohë më parë, Pali pranohet mes tyre. Por me pseudonimin “Furtuna”, e në shërbim të sigurimit të shtetit shqiptar. Përtej vështirësive që mbart në vetvete një mision i tillë, detaje të të cilit publikon autori Mark Dodani, rasti në fjalë sjell një realitet të dhimbshëm të asaj dekade të vështirë, kur bindjet politike, interesa të udhëheqjes së kohës, sollën hartimin dhe realizimin e skenarëve të tillë të kundërvënies së armatosur babë e birë, përfaqësues të kampeve kundërshtarë. Sipas dokumenteve të kohës dhe shënimeve të autorit Dodani, për raste të infiltrimeve të tilla dhe operacione të ndërlikuara të sigurimit të shtetit, angazhoheshin direkt Kadri Hazbiu si agjenturisti më i mirë i vendit dhe Mehmet Shehu, që në atë kohë ishte ministër i Brendshëm. I bindur në idealet e tij dhe zbatimin e detyrës që mori, Pal Mëlyshi, sipas shënimeve të Dodanit, bën gjithçka, por në fund mbetet edhe vetë viktimë e përplasjes së armatosur me armë, vrasje e cila, sipas autorit, nuk është bërë nga sigurimi i shtetit, por ndodhi për shkak të “Lajthitjes në objekt”.

Nga Kujtim Boriçi

Nesër do të lexoni:-Si u tërhoq natën nga Uj-Lurthi i Pukës për në godinën e Ministrisë së Brendshme kufoma e “Furtunës”. -Historia e vrasjes që u mbajt e fshehur për 7 vjet. -Çfarë u tha Mehmet Shehu dhe Mark Dodanit e Ndreko Rinos në vitin 1963 për Pal Mëlyshin. Bindja e Mehmetit, firmosja dhe pagëzimi “Furtuna” për PalinMehmet Shehu, impulsiv nga natyra dhe i prerë në dhënin e detyrave, por që rrallë ndodhte të të linte të flisje gjatë për probleme që ai i “lexonte”, në rastin e Pal Mëlyshit, jo vetëm e dëgjoni i përqendruar gjatë në kohë, por e nxiste të vazhdonte shpjegimet dhe argumentet deri në hollësi. Pas ligjëratës së Palit, Mehmeti e miraton me kokë, duke thënë dhe “dakord”, ndërsa këmbëngul: ”Detyra që merr është e vështirë, por, së pari, kujdes jetën tënde, por dhe të përpiqesh sa të mundesh për të ruajtur jetën e njerëzve të pafajshëm që janë vënë në shënjestrën e asgjësimit nga banditët e rrezikshëm, mes të cilëve do të jeni tashmë edhe ju. Pali, por dhe bashkëpunëtorët e skenarit, e kaluan provimin vështirë, ndërsa Mehmeti bëri dhe pagëzimin, duke i komunikuar Palit pseudonimin “Furtuna”. Tashmë pjesa e fundit e skenarit ishte takimi i “Furtunës” me Kadri Hazbiun, rikonjicioni në teren për caktimin e pikave të takimit të “banditit” Mëlyshi me oficerët e sigurimit për të shkëmbyer informacionet. Takimi me Kadri Hazbiun dhe alibia për vjedhjen e revolveritShpejt, në bazë të skenarit, pasi kaloi dhe “provimi” i vështirë i Palit para Mehmet Shehut, në zyrën e Kadri Hazbiut në Tiranë u bë takimi me Pal Mëlyshin. U bë precizimi i detyrave konkrete, njohja deri në detaje e personave të bandës, karakterit të tyre, informacioni i grumbulluar për operacionet që kishin në plan të realizonin së afërmi, si dhe u përcaktuar lëvizja në terren për të përcaktuar pikëtakimet dhe “kutitë” natyrore të postës. Tashmë, prej disa ditësh, Pal Mëlyshi, shoku im i fëmijërisë, nuk po dukej në publik, gjë që domosdo binte në sy, për faktin se ai ishte një njeri i njohur dhe funksionar partie e shtetar lokal. Ishte përgatitur dhe shpejt u përhap fjala se Pal Mëlyshi kishte vjedhur një revolver “Valter” gjerman të Cun Jonuzit, një i ri i njohur në zonën e Koplikut e nga një familje atdhetare e me reputacion dhe ishte zhdukur. Alibia, hapja e fjalës së “sigurt” se Pali kishte vjedhur pistoletën në shtëpinë e mikut të tij, Jonuzi, kishte vlerë të dyfishtë në dëm të figurës së Palit. Së pari, se ai, pra, Pali, që ishte dhe sekretar i dytë i partisë për Koplikun, kishte kryer veprën e vjedhjes që në ato anë ishte turp që nuk shlyhej, por, së dyti, se e shoqja e Cunit, Lifja, e kishte pritur e përcjellë vazhdimisht si vëlla në shtëpi Palin. Kështu që, megjithë miqësinë dhe befasinë që ngjalli vjedhja e armës dhe “arratisja” e Pal Mëlyshit, na u desh punë dhe ia arritëm të krijonim bindjen e plotë te banorët e zonës, në veri e shumë më gjerë, se ai ishte arratisur e kishte vajtur në banda te babai e xhaxhai i tij. Përgatitjet e fundit para “arratisjes”Pali rezultonte i “arratisur”, ndërkohë që me të, në vende sekrete në Tiranë e më pas në disa krahina të vendit, vazhdonte përgatitja dhe aftësimi për punët që do të realizonte brenda bandave. Në një qendër të zgjedhur nga Kadri Hazbiu e nën interesimin direkt të tij, vend të cilin edhe pse kanë kaluar mbi pesëdhjetë e ca vjet, unë gjykoj të mos e them se ku, Pali mësoi të përdorë në perfeksion radiotransmetuesen, përdorimin e shifrës (kodit të komunikimit), u aftësua mjeshtërisht në përdorimin në precizion të pistoletës, ku u bë snajper i zoti, mëson disa pjesë të teorisë të shërbimit sekret, si dhe vendet e pikëtakimeve, apo siç quhen në zanatin tonë “pika të heshtura”. Kështu që fillon në terren lëvizja dhe shoqërimi i “Furtunës” nga vendi i quajtur Hurdha e Zezë, Mnelë-Vig, Naraç, shpella e Cikës në Orosh, në Ujëlurth, Simon, Darëz, Kaçinar, Orosh, Qafë Mali, e deri në Qafë Buall në Bulqizë. Ky rikonjicion i “Banditit” Mëlyshi u bë së bashku me oficerët e lartë e të talentuar të sigurimit Sotir Vaso e Sulejman Manoku, emrat e të cilëve sot mund të publikohen pa sjellë dëme. Vështirësitë e lëvizjes në këto zona për “Furtunën” e oficerët e sigurimit ishin të mëdha jo vetëm për shtrirjen gjeografike, por dhe nga mundësia e njohjes e dekonspirimit. Dihet se në atë kohë, qoftë dhe një fëmijë i shkollës fillore po të shikonte një të panjohur, do të njoftonte menjëherë policinë, do të jepej alarm e gjithçka shkonte dëm. Kjo fazë e rëndësishme përfundoi me sukses. Po me sukses kaloi dhe prova e “arratisjes” se Palit. Jeta në malPeriudha nëntor 1949-12 prill 1950 shënojnë një periudhë të ngjeshur të aktivitetit të Pal Mëlyshit në mal. Njëkohësisht, sipas dokumenteve historike të kohës, në gusht 1949, në Paris, nga Mithat Frashëri, Abaz Kupi, Seit Kryeziu e nacionalistë të tjerë që e kundërshtonin regjimin komunist të vendosur në Shqipëri, të mbështetur edhe nga qarqe politike ndërkombëtare, krijojnë komitetin “Shqipëria e Lirë”, me synimin e qartë: Ndërgjegjësimin e popullit dhe dëshirën për ndërrimin e kursit politik në Shqipëri. Nëpërmjet kontakteve që Pali mbante me sigurimin e shtetit shqiptar, kërkon realizimin e detyrës dhe arratisjen jashtë vendit. Në një nga këto ditë, në një nga pikat e shkëmbimit të korrespodencës, Pali merr një letër nga Kadri Hazbiu (“Rrebeshi”, ku ky i fundit i shkruante: Je për një perspektivë të largët. Detyra është kundër çdo vrasësi, për të shpëtuar jetën e njeriut. Nuk na kërkohet të vrasim as brenda, as jashtë, përkundrazi, na kërkohet të shpëtojmë jetë njerëzore. Mbroje Mark Mëlyshin me të cilin je vëlla, e kjo luftë do të të bëjë vëlla mbi vëlla. Do të kesh mbështetje të natyrshme; mbro dhe baba Nikollën, Nduen e të tjerë. Ti je për një mision të rëndësishëm, të luash rolin e ekuilibratorit midis nesh dhe atyre që do të vijnë nga jashtë!”Vrasja Pasi ka realizuar detyrën, më saktë, ka përgatitur terrenin e goditjes së grupit që ndodhej në Ujlurth, ”Furtuna” ka marr porosi që të largohet jashtë shtetit me mision të përfunduar. Këtë porosi të dhënë nga Kadri Hazbiu e ka marrë në një nga pikat sekrete të korrespodencës. Por një rikthim i papritur për të komunikuar rrezikun që u kanosej dy drejtuesve lokalë, nga njerëzit e maleve, bën që Pali të jetë prezent në përpjekje, ku humbet edhe jetën. Ishte 12 prilli i vitit 1950. Ndodhi ajo që nuk pritej. Mes të vrarëve në atë përpjekje dhe të ekspozuar më pas në vendin e quajtur “Mani i Lalë Ndreut”, ishte edhe Pal Mëlyshi.